Hệ thống phanh an toàn bảo vệ hành khách khi thang máy gặp sự cố. Bài viết phân tích cơ chế hoạt động, các loại phanh và tiêu chuẩn quốc tế cần tuân thủ.
Phanh an toàn thang máy là gì?
Phanh an toàn (Elevator Safety Gear) là cơ cấu cơ khí – điện tử, có nhiệm vụ giữ cabin cố định hoặc giảm tốc độ cabin khi xảy ra sự cố: đứt cáp, trượt cáp hoặc chạy vượt tốc độ cho phép. Đây được coi là “lá chắn cuối cùng” bảo vệ tính mạng người dùng.
Phanh an toàn thang máy
Dù thang máy có nhiều lớp an toàn khác nhau (cảm biến cửa, bộ cứu hộ tự động, hệ thống cảnh báo), nhưng phanh an toàn mới là bộ phận quyết định cabin có dừng đúng cách và an toàn trong tình huống khẩn cấp hay không.
Vì sao hệ thống phanh an toàn quan trọng?
Một thang máy chỉ được phép vận hành khi hệ thống phanh an toàn hoạt động ổn định và đạt tiêu chuẩn kiểm định. Nếu phanh bị hỏng hoặc hoạt động kém hiệu quả, hậu quả có thể rất nghiêm trọng:
- Cabin có thể rơi tự do, gây tai nạn nguy hiểm.
- Cabin dừng đột ngột, tạo lực sốc lớn, ảnh hưởng đến sức khỏe hành khách.
- Thang máy không đạt chứng nhận kiểm định an toàn, không được phép tiếp tục vận hành.
Chính vì vậy, hệ thống phanh an toàn được coi là tiêu chuẩn “bắt buộc” trong thiết kế và lắp đặt thang máy trên toàn thế giới, trong đó có Việt Nam.
Cơ chế hoạt động của phanh an toàn
Phanh an toàn hoạt động dựa trên cơ chế kẹp cabin vào ray dẫn hướng khi phát hiện sự cố. Toàn bộ quy trình diễn ra trong thời gian rất ngắn, đảm bảo cabin dừng lại hoặc giảm tốc độ một cách an toàn:
- Bộ giới hạn tốc độ (Governor): Liên tục giám sát tốc độ di chuyển của cabin. Khi cabin chạy vượt mức cho phép (thường từ 115 – 125% tốc độ định mức), bộ giới hạn tốc độ sẽ được kích hoạt.
- Cáp phanh: Tín hiệu từ governor truyền xuống cabin thông qua cáp phanh, kích hoạt hệ thống cơ khí.
- Cơ cấu phanh (Safety Gear): Các chốt kẹp hoặc má phanh lập tức ép chặt vào ray dẫn hướng. Cabin được dừng lại ngay hoặc giảm tốc từ từ, tránh tình trạng rơi tự do.
Cáp phanh thang máy
Cơ chế này giúp cabin dừng ổn định, hạn chế tối đa rung lắc và chấn động, đảm bảo hành khách an toàn.
Các loại phanh an toàn phổ biến
Trên thị trường hiện nay, phanh an toàn trong thang máy được phân loại theo tốc độ và đặc điểm vận hành của thang:
1. Phanh tức thời (Instantaneous):
- Dừng cabin ngay lập tức khi sự cố xảy ra.
- Phù hợp với thang máy gia đình, thang máy tốc độ thấp (< 0,63 m/s).
2. Phanh tức thời có giảm chấn:
- Tích hợp thêm con lăn hoặc lò xo để giảm sốc khi dừng.
- Được sử dụng trong các công trình nhà cao tầng, nơi cabin có tốc độ trung bình.
3. Phanh trượt dần (Progressive):
- Làm cabin giảm tốc độ từ từ thay vì dừng ngay.
- Thường áp dụng cho thang máy tốc độ cao (1 – 4 m/s) như tại khách sạn, văn phòng hoặc tòa nhà thương mại.
Tiêu chuẩn quốc tế về phanh an toàn
Hệ thống phanh an toàn chỉ được phép sử dụng khi đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn kiểm định quốc tế và quốc gia. Một số tiêu chuẩn quan trọng:
- EN 81 (Châu Âu): Yêu cầu cabin phải dừng trong khoảng cách ≤ 1m kể từ khi phanh hoạt động.
- ASME A17.1 (Hoa Kỳ): Quy định gia tốc tối đa khi phanh ≤ 1g, nhằm tránh gây chấn thương cho hành khách.
- TCVN 6395 (Việt Nam): Tiêu chuẩn quốc gia áp dụng cho mọi thang máy trong nước, bắt buộc phải kiểm định hàng năm bởi cơ quan có thẩm quyền.
Các tiêu chuẩn này giúp đảm bảo rằng dù là thang máy gia đình, chung cư hay tòa nhà cao tầng, hành khách đều được bảo vệ ở mức cao nhất.
Khi nào cần kiểm tra và thay thế phanh an toàn?
Để duy trì hoạt động ổn định, phanh an toàn cần được kiểm tra và bảo dưỡng thường xuyên. Chủ đầu tư, doanh nghiệp hoặc gia đình nên chú ý các mốc quan trọng:
- Kiểm tra định kỳ: Ít nhất một lần/năm, do đơn vị kiểm định có chứng nhận thực hiện.
Kiểm tra định kỳ thang máy
- Dấu hiệu cảnh báo: Cabin rung lắc bất thường, phát tiếng kêu khi dừng, phanh ăn khớp chậm hoặc không đều.
- Thay thế ngay: Khi má phanh bị mòn, cơ cấu phanh bị cong vênh, kẹt hoặc hoạt động không trơn tru.
Việc kiểm tra và thay thế đúng thời điểm giúp đảm bảo an toàn tuyệt đối, đồng thời kéo dài tuổi thọ hệ thống thang máy.
Thang máy NDE cam kết sử dụng phanh an toàn đạt chuẩn châu Âu, đồng thời cung cấp dịch vụ kiểm tra, bảo trì và thay thế kịp thời. Điều này giúp khách hàng luôn yên tâm khi sử dụng thang máy trong gia đình hoặc công trình của mình.
📞 Liên hệ ngay Thang máy NDE – Hotline 0768.111.555 để được chuyên gia tư vấn và báo giá chi tiết.
